UNESCO’nun Dünya Miras Listesi’nde yer alan ve “en iyi korunan 20 kent” arasında bulunan Karabük’ün Safranbolu ilçesinde 1797 yılında Sadrazam İzzet Mehmet Paşa tarafından yaptırılan saat, 222 yıldır aralıksız çalışıyor.

Osmanlı döneminden kalma han, hamam, konak, cami, köprü ve çeşmeleriyle “açık hava müzesi”ni andıran Safranbolu’da, Osmanlı padişahlarından 3. Selim’in Safranbolulu sadrazamı İzzet Mehmet Paşa tarafından 12 metre yüksekliğindeki bir kule üzerine yaptırılan saat, 222 o günden bugüne hiç durmada çalışıyor.

Sadrazam İzzet Mehmet Paşa’nın “Herkesin evine ve cebine saat hediye edeceğim” diyerek yaptırdığı tarihi saat, dikdörtgen prizma şeklinde kesme taştan yapılırken, her cephesinde ikişer pencere, içerisindeki merdivenin aydınlatılması amacıyla yer yer mazgal delikleri bulunuyor. Londra’dan getirilen sistemle çalışan saat, 7 günde bir kuruluyor.

Saat, Türkiye’de kulesine çıkılabilen en eski ve tek zembereksiz saati olarak kayıtlarda yer alırken, Safranbolu Kalesi’nde Kent Tarihi Müzesi ile tarihi cezaeviyle yan yana bulunuyor. Dönemler içinde iki kez onarım gören kuledeki saat, saat başlarında o anki saat kadar, yarım saatlerde ise bir kere çanı çalıyor. Saatin çanının sesi ise 3 kilometre uzaklıktan duyulabiliyor.
Tarihi saatin tamircisi Mehmet Yapıcı, İhlas Haber Ajansı muhabirine yaptığı açıklamada, saatin 1797’de 3. Selim’in sadrazamı İzzet Mehmet Paşa tarafından yapıldığını söyledi.

Osmanlı döneminde saatin çalmasıyla insanların saatin kaç olduğunu bildiğini anlatan Yapıcı, “Eskiden sessiz bir ortamda daha uzaklara gider, hatta 7-8 kilometre uzaktan duyulurdu. Şimdi ses ortamı çoğaldı artık kısa mesafede yaklaşık 1 kilometreye kadar indi. Ben saat tamircisiyim, baba mesleği 100 yılık bir geçmişimiz var. Tarihi saatleri yapabilme imkanımız var. Saat arıza verdiğinde arızasını gideriyoruz” dedi.

Saatin bakımını üstlenen İsmail Ulukaya’nın rahatsızlığı nedeniyle 25 gündür saatle kendisinin ilgilendiğini ifade eden Yapıcı, saatin haftada bir kurulduğunu belirtti. İsmail Ulukaya’nın da bunu ustası Rıfat Conkoğlu’ndan devraldığını aktaran Yapıcı, şunları kaydetti:

“Usta çırak ilişkisi nedeniyle ona devroldu. İsmail Amca da 75-76 yaşına geldi, saatin tamiriyle de biz alakadar oluyoruz, bizde 60 yaşımıza girdik. Bizim arkamızda çocuklarımız var onlarda bu tamir işlerinden anlıyor. Arkamızdan yetişen çocuklar gelir bunu tamiriyle ilgilenir. Bunun kurmasını, ayarlamasını gösterdiğinizde normal insan yapabilir. Ama tamir olayına geldiği zaman ehli biri olması gerekir.”

Saatin çalışma sistemiyle ilgili bilgi veren Yapıcı, “Zincir olayı var. Ağırlık aşağıya indikçe zincir boşalıyor yukarıdaki çarka dolanıyor. Ağırlığın vasıtasıyla çalışıyor. Arızalandığı zaman parçalarını torna tesviye usulüyle yapıp faaliyete geçiriyoruz” dedi.